พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติเมื่อวันที่ ๙ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๘๙ จวบถึงวันนี้ ๙ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๕๙ นับเป็น ๗๐ ปีแห่งการครองสิริราชสมบัติที่พสกนิกรชาวไทยได้อยู่ใต้ร่มพระบารมีด้วยความอยู่เย็นเป็นสุข ดังพระปฐมบรมราชโองการ "เราจะครองแผ่นดินโดยธรรม เพื่อประโยชน์สุขแห่งมหาชนชาวสยาม” ตลอดระยะเวลา ๗๐ ปี แห่งการครองสิริราชสมบัติในรัชกาลของพระองค์มีพระราชพิธีสำคัญที่จัดขึ้นเนื่องในโอกาสมหามงคลแห่งการครองสิริราชสมบัติ เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติและเป็นการน้อมรำลึกถึงพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชที่ทรงพระราชกรณียกิจนานับประการเพื่อปวงชนชาวไทย กรมธนารักษ์ในฐานะหน่วยงานที่มีความรับผิดชอบด้านการผลิตเหรียญ ได้รับพระบรมราชานุญาตให้สร้างเหรียญกษาปณ์ที่ระลึกและเหรียญที่ระลึกแห่งการครองสิริราชสมบัติในวโรกาสต่างๆ เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติและน้อมรำลึกถึงพระองค์

การครองสิริราชสมบัติ มีความหมายคือ คำว่า สิริ เป็นคำนาม มีความหมายว่า ศรี มิ่งขวัญ มงคล เช่น สิริราชสมบัติ คำว่า สิริ มักใช้เข้าคู่กับคำว่า "มงคล” เป็นสิริมงคล และคำว่า สิริ ยังมีความหมายว่า สวย งาม เช่น มีพระสิริโฉม ซึ่งถ้อยคำสำนวนที่ใช้กันว่า เสด็จขึ้นครองราชย์ เสด็จขึ้นครองราชสมบัติ หรือ ทรงครองราชย์ ทรงครองราชสมบัติ หรือ ทรงครองสิริราชสมบัติ ล้วนมีความหมายในทำนองเดียวกัน คำว่า สิริ ที่เติมเข้ามาทำให้ถ้อยคำไพเราะและความหมายเพิ่มขึ้น ดังนั้น การครองสิริราชสมบัติครบรอบของพระมหากษัตริย์ กำหนดให้มีการจัดพระราชพิธีฉลองการครบรอบการครองสิริราชสมบัติเพื่อความเป็นสิริมงคล ในสมัยพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ ๙ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดพระราชพิธีดังกล่าวขึ้น เริ่มตั้งแต่พระราชพิธีรัชดาภิเษก พระราชพิธีรัชมังคลาภิเษก พระราชพิธีกาญจนาภิเษก พระราชพิธีฉลองสิริราชสมบัติครบ ๖๐ ปี และพระราชพิธีฉลองสิริราชสมบัติครบ ๗๐ ปี ตลอดระยะเวลาทรงครองสิริราชสมบัติ พระองค์ทรงอุทิศพระวรกายในการประกอบพระราชกรณียกิจเป็นเอนกอนันต์ด้วยพระวิริยะอุตสาหะ เพื่อประโยชน์สุขของพสกนิกรไทย

๑. พระราชพิธีรัชดาภิเษก

ตามโบราณราชประเพณี เมื่อพระมหากษัตริย์ทรงครองสิริราชสมบัติครบ ๒๕ ปี มีการเฉลิมฉลองหรือพิธีขึ้นฉลองสิริราชสมบัติของพระมหากษัตริย์เรียกว่า รัชดาภิเษก ซึ่งพระมหากษัตริย์ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ที่ทรงครองสิริราชสมบัติครบ ๒๕ ปี มีเพียง ๔ พระองค์ คือ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ ๑ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๓ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ และพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ ๙ โดยในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ ทรงเสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติครบ ๒๕ ปี ในปี พ.ศ. ๒๔๓๖ และมีการจัดการพระราชพิธีรัชดาภิเษกขึ้นเป็นครั้งแรกในสมัยรัตนโกสินทร์ ในสมัยพระองค์ทรงดัดแปลงวิธีการและแบบแผนมาจากชาติตะวันตกให้เป็นแบบไทย ซึ่งในครั้งนั้นมีการจัดบำเพ็ญพระราชกุศลอุทิศถวายสมเด็จบูรพมหากษัตริย์ที่ครองราชสมบัติครบ ๒๕ ปี ณ พระราชวังบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ซึ่งในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหา ภูมิพลอดุลยเดช ทรงครองสิริราชสมบัติครบ ๒๕ ปี เมื่อวันที่ ๙ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๑๔ โดยมีการจัดพระราชพิธีรัชดาภิเษกขึ้น ระหว่างวันที่ ๘ - ๑๐ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๑๔ นับเป็นครั้งที่ ๒ ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์

จัดทำด้วยชนิดทองคำพ่นทราย เงินพ่นทราย และทองแดงพ่นทราย ด้านหน้ากลางเหรียญมีพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ผินพระพักตร์ทางเบื้องซ้าย ฉลองพระองค์เครื่องแบบเต็มยศจอมทัพ ฉลองพระองค์ครุยมหาจักรีบรมราชวงศ์ ทรงเครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์ และสายสร้อยจุลจอมเกล้า ด้านหลัง กลางเหรียญมีรูปตราสัญลักษณ์งานพระราชพิธีฉลองสิริราชสมบัติครบ ๖๐ ปี ภายในวงขอบเหรียญเบื้องบนมีข้อความว่า "พระราชพิธีฉลองสิริราชสมบัติครบ ๖๐ ปี” เบื้องล่างมีข้อความว่า "วันที่ ๙ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๔๙” โดยมีดอกไม้ประดิษฐ์คั่นระหว่างข้อความเบื้องบนกับเบื้องล่าง